Vertical Transportation (1)

Vertical Transportation

Vertical Transportation system မွာ

       1)     Lifts

       2)     Escalators ေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။

1)                 Lifts

Lifts (ဓာတ္ေလွခါး) ေတြမွာလည္း passenger lift, good lifts/ good hoist, fireman lifts, evacuation lift စသျဖင့္ အသံုုးျပဳပံုုေပၚမူတည္ၿပီး ကြဲျပားမႈေလးေတြ ရွိပါတယ္။

ပထမဆံုုး Lift ရဲ႔ structure အေၾကာင္း ကၽြန္ေတာ္တိုု့ စ ၾကည့္ရေအာင္ပါ။ ေအာက္က ပံုုကေတာ့  Lift မစတင္မွီ foundation တစ္ခုုအတြက္ သံခ်ည္သံေကြး Rebar ေတြ ျပင္ထားပံုုပဲျဖစ္ပါတယ္။

 Lift တစ္စင္းအတြက္ foundation rebar မ်ား ျပင္ဆင္ထားပံု။ ယင္း သံခ်ီသံေကြးမ်ားေအာက္တြင္ concrete pile မ်ားရွိသည္။

Foundation ကြန္ကရစ္ေလာင္းၿပီးေနာက္ lift pit အတြက္ သံခ်ီသံေကြး (rebar) ျပင္ထားပံု

ေနာက္ပိုုင္း Lift ဆင္တဲ့အခါမွာ ေအာက္ပါအတိုုင္း ေတြ႔ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ အလယ္က အနီတိုုင္ေလးက buffer ေလးပါ။ တကယ္လိုု့ lift ပ်က္က်တာတိုု့ အရွိန္လြန္တာတိုု့ ျဖစ္ခဲ့ရင္ သူကေအာက္ဆံုုးထိ ျပဳတ္မက်ေအာင္ စပရင္နဲ႔ buffer လုုပ္ေပးမွာျဖစ္တဲ့အတြက္ ထိခိုုက္မႈနည္းပါးေစပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒါက ေနာက္ဆံုးအဆင့္ပါ။ lift သတ္မွတ္ထားတဲ့ အရွိန္ထက္ ပိုျမန္ၿပီဆိုတာနဲ႔ အရွိန္ထိန္းဖို့ electrically ေရာ mechanically အရပါ ဘရိတ္ေတြ ပါၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။

အနီေရာင္ပိုုက္ကေတာ့ sprinkler ပိုုက္ျဖစ္ၿပီး ဒီေနရာမွာ side throw လိုု့ေခၚတဲ့ ေဘးကေနေရပန္းထုုတ္ေပးတဲ့ အမ်ိဳးအစားကိုု သံုုးထားပါတယ္။ Lift ရဲ႔ အေပၚဆံုုး Motor room မွာလည္း sprinkler point ေတြ တပ္ဆင္ေပးရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ အေပၚဆံုးမွာ sprinkler မသံုးဘဲ smoke detector ပဲ သံုးတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ 

ပထမထပ္ကိုုစတက္တဲ့အခါ Lift wall မွာ အေပါက္ေတြ ေဖာက္ေပးရပါတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့

1)                 push button လိုု့ေခၚတဲ့ lift ေခၚတဲ့ခလုုပ္အတြက္ ေနရာ

2)                 indication panel  လိုု့ေခၚတဲ့ ဘယ္အထပ္ေရာက္ေနၿပီ။ ဆင္းေနတယ္ တပ္ေနတယ္ကိုု ျပတဲ့ panel အတြက္ေနရာ

3)                 supervisory cable opening လိုု့ေခၚတဲ့ control cable ေတြ ၀င္ဖိုု့ အေပါက္အတြက္ေနရာ တိုု့ပဲျဖစ္ပါတယ္။

4)                 fireman switch  (for evacuation lift or fireman lift)

အေပၚက ၂ ေပါက္က ပထမထပ္ကေန ေနာက္ဆံုုးထပ္အထိ ေဖာက္ေပးထားရမွာျဖစ္ၿပီး ေနာက္ဆံုုးထပ္ေရာက္တဲ့အခါ အဲဒီအေပါက္ ၂ ခုုအျပင္ MAP (Maintenance access panel) အတြက္နဲ႔ power cable အတြက္ အေပါက္တစ္ခုု ထပ္ေဖာက္ေပးရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ventilation အတြက္လည္း အေပါက္ေဖာက္ေပးရပါေသးတယ္။ အဲဒါကေတာ့ aircon contractor ရယ္ lift contractor ႏွစ္ဘက္ညွိႏိႈင္းခုိင္းၿပီး အတိုင္းအတာကို ယူရပါတယ္။

lift @ first storey

                                          lift @ the last storey

တခ်ိဳ႕ Architect ေတြကေတာ့ lift indication panel ကိုု မတပ္ေတာ့ပဲ push button မွာပဲ အထပ္ကိုုပါ ျပၿပီးေတာ့ တစ္ခုုတည္း ေရာလုုပ္လိုုက္တာမ်ိုုးလည္း ရွိပါတယ္။ (နမူနာျပထားေသာပံု) ဒါကေတာ့ budget အေျခအေနနဲ႔ Architect ရဲ႕ စိတ္ကူးအတုုိင္းပါပဲ။ M&E coordinator တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ lift wall အတြက္ structure ပိုုင္းစတင္တဲ့အခါမွာ အဲဒီအေပါက္ေလးေတြ မက်န္ခဲ့ရေအာင္ စစ္ေဆးၿပီး က်န္ရစ္ခဲ့တာမ်ိဳးရွိခဲ့ရင္ builders ေတြကိုု သတိေပး (remind) လုုပ္ေပးရပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ drawing ထဲမွာကိုု ထည့္ဖိုု့ ေမ့က်န္တက္ပါတယ္။

ၿပီးရင္ Lift ရဲ႕ roof မွာေတာ့ lift machine ေတြတပ္ဆင္တဲ့အခါမွာ အသံုးျပဳဖို႔ lifting eyes ဒါမွမဟုတ္ lift hook ေတြ တပ္ဆင္ေပးထားရပါတယ္။ အေရအတြက္နဲ႔ rebar size ကေတာ့ lift ရဲ႕ အေလးခ်ိန္နဲ႔ တပ္ဆင္ပံုေပၚမူတည္ၿပီး ကြာျခားပါတယ္။ အေရအတြက္နဲ႔ ရွိရမယ့္ခံႏုိင္ရည္ကို lift contractor ကေပးရၿပီး structure engineer က ဒီဇိုင္းဆြဲေပးရပါတယ္။

Lift Power Supply

Lift အတြက္ power supply ကိုလည္း lift contractor ကပဲ တြက္ခ်က္ေပးရပါတယ္။ အဲဒီလိုေပးတဲ့ေနရာမွာ lift machine အတြက္သက္သက္ lift ထဲက lighting အတြက္သက္သက္ ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ ဥပမာ lift machine အတြက္ 63A 3P Isolator နဲ႔ general lighting/power အတြက္က 20A 1P Isolator စသျဖင့္ ေပးရေလ့ရွိပါတယ္။

ေနာက္တစ္ခါ အဲဒီ power supply ကိုလည္း emergency source ကေန ေပးေလ့ရွိပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ fireman lift နဲ႔ evacuation lift တို့မွာ မျဖစ္မေန e source ကေနေပးရပါတယ္။ e source ဆိုတာက ဂ်င္နေရတာနဲ႔ ဆက္ထားတာကို ေျပာတာပါ။ ရိုးရိုးလိုင္း (normal source) က မီးပ်က္သြားခဲ့ရင္ ဂ်င္နေရတာဆီကေန ပါ၀ါကို ယူရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ရိုးရိုးေရာ e source ပါပ်က္သြားခဲ့ရင္လည္း သူ႔မွာရွိတဲ့ ဘတ္ထရီန႔ဲ နီးစပ္ရာအထပ္ကို ဆင္းလို့ရပါေသးတယ္။

Lift Vs Fire Alarm

ဓာတ္ေလွခါးေတြရဲ႕ supervisory panel ေတြကို FCC (Fire command center) ေတြမွာ ထားေလ့ရွိၿပီး Fire Alarm system ေတြနဲ႔လည္း ဆက္ထား connect လုပ္ထားရပါတယ္။ ဒီ panel မွာ အေဆာက္အဦးထဲမွာရွိတဲ့ ဓာတ္ေလွခါးေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈအားလံုုးကိုု ေစာင့္ၾကည့္လိုု့ရပါတယ္။ ဘယ္ဓာတ္ေလွခါး ဘယ္မွာရွိတာ၊ ဘယ္ဓာတ္ေလွခါးဆင္းေနသလား တက္ေနသလား။ ဒါမွမဟုုတ္ ပ်က္ေနသလား။ Maintenance လုုပ္ေနသလား။ အကူအညီေတာင္းေနသလား။ အကုုန္ရွိရပါတယ္။

Lift supervisory panel က Fire Alarm signal ကို လက္ခံရရွိၿပီဆိုတာနဲ႔ ဓာတ္ေလွခါးေတြ အကုန္လံုးဟာ ဘယ္အထပ္မွာ ရွိေနသည္ျဖစ္ေစ ပထမထပ္ကို ဆင္းလာရပါမယ္။ ၿပီးရင္ ဒီ Fire Alarm signal ကို manually reset မလုပ္မခ်င္း တံခါးဖြင့္ထားေပးရပါတယ္။ တံခါးေတြျပန္မပိတ္ရပါဘူး။ အဓိက က lift ထဲမွာ ရွိတဲ့ သံုးေနတဲ့သူေတြရွိရင္ ေဘးကင္းေစဖို့ျဖစ္ၿပီး၊ တကယ္လို့ သံုးေနတဲ့သူမရွိခဲ့ရင္လည္း မသံုးေစခ်င္လို့ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို့ မီးက ပထမထပ္ lift lobby မွာ ေလာင္ေနတယ္လို့ alternative fire signal ရခဲ့ရင္ေတာ့ ပထမထပ္ကို ဆင္းလို့မျဖစ္ႏုိင္ေတာ့တဲ့အတြက္ ဒုုတိယထပ္ သို့မဟုတ္ တျခားသတ္မွတ္ေပးထားတဲ့အထပ္ကို ဆင္းသက္ရပါတယ္။ မီးေလာင္ေနတဲ့ အထပ္မွာ ဓာတ္ေလွခါး မရပ္မိေစဖိုု့ပဲျဖစ္ပါတယ္။

တကယ္လို့ ဓာတ္ေလွခါးက (fireman lift )မီးသက္သမားသံုုး ဓာတ္ေလွခါး ျဖစ္ခဲ့ရင္ မီးသတ္သမားေတြက ဒါမွမဟုတ္ (evacuation lift) ကယ္ဆယ္ေရးဓာတ္ေလွခါး ျဖစ္ခဲ့ရင္ေတာ့ ကယ္ဆယ္ေရးသမားေတြက ခလုပ္ေျပာင္းၿပီး ဆက္သံုးလို့ရပါတယ္။ Fireman lift က မီးသက္သမားေတြသံုးဖို့ၿပီး evacuation lift ကေတာ့ မီးသက္သမားေတြေရာ တျခား တာ၀န္ရွိသူ ကယ္ဆယ္ေရးသမားေတြေရာ သံုးႏုိင္ပါတယ္။ evacuation lift ေတြက အဓိကအားျဖင့္ မသန္စြမ္းသူေတြ ေလွခါးကေန ဆင္းမေျပးႏုိင္တဲ့အတြက္ ကယ္ဆယ္ဖို့ ရည္ရြယ္တာပါ။  အဲဒီ ဓာတ္ေလွခါးေတြဟာ fire rated မီးဒဏ္ခံႏုိင္ရည္ရွိၿပီး သူတို့ရဲ႕ lift lobby ေတြဟာလည္း တျခားရိုးရိုး passenger lift ေတြနဲ႔ မတူဘဲ fire rated ေတြျဖစ္ရပါတယ္။

Fireman lift ကိုု evacuation lift အျဖစ္သံုုးႏုုိင္ေပမယ့္ အျပန္အလွန္အေနနဲ႔ evacuation lift ကိုု Fireman lift အျဖစ္သံုုးလိုု့ မရပါဘူး။ evacuation lift ကိုု မီးေဘးတင္မက အျခားေဘးဒုုက္ခေတြ ျဖစ္ေနခ်ိန္ေတြမွာပါ သံုုးဖိုု့ရည္ရြယ္ ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မသန္စြမ္းသူေတြကိုုကယ္တင္ဖိုု့သာ ဒီ ဓာတ္ေလွခါးကိုု သံုုးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်န္တဲ့လမ္းေလွ်ာက္ႏုုိင္တဲ့ လူေကာင္းေတြကေတာ့ တျခားရိုုးရိုုးေလွခါးကိုုသာ သံုုးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဓာတ္ေလွခါးက ျမန္ျမန္ေအာက္ကိုု ေရာက္ႏုုိင္တယ္ ဆိုုေပမယ့္ သူ့မွာလည္း တျခားမျမင္ရတဲ့ ေဘးအႏရာယ္ေတြ ရွိေနပါတယ္။ risk မ်ားတဲ့အတြက္ ေတာ္ရံုုေပးမသံုုးတာပါ။ မသန္စြမ္းေတြ ကိုုယ္တုုိင္လည္း သံုုးခြင့္မရွိပါဘူး။ ေလ့က်င့္ထားတဲ့ ဦးေဆာင္သူတစ္ဦးက ကူညီေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

တျခား သိထားရမယ့္အရာေတြကေတာ့ lift ရဲ႕ အမိုးေတြမွာ access panel ဒါမွမဟုတ္ evacuation panel လို့ေခၚတဲ့ ေလးေထာင့္ကြက္ေလးေတြ ရွိပါတယ္။ တကယ္လို့ lift တခါးဖြင့္မရဘဲ ဂ်မ္းျဖစ္ေနတဲ့အခါမ်ိဳးမွာ ကယ္ဆယ္ေရးသမားေတြ က lift အေပၚကေန ဆင္း အဲဒီတံခါးကိုဖြင့္ၿပီး ကယ္ဆယ္ႏုိင္ပါတယ္။ ေနာက္ lift ေတြအထဲမွာလည္း တစ္ခုခု အကူအညီလိုရင္ FCC room ကို အကူအညီ ေတာင္းႏုိင္တဲ့ တုိက္ရိုက္ intercom ဖုန္းလိုင္းလဲ ရွိပါတယ္။ ခလုပ္ႏွိပ္ၿပီး ေျပာရံုပါပဲ။ 

lift နဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး ေနာက္တစ္ခု သိထားရမွာက lift installation ဟာ အႏရာယ္ရွိတာျဖစ္တဲ့အတြက္ construction ခ်ိန္တေလ်ာက္လံုးနဲ႔ installation လုပ္ေနခ်ိန္တေလွ်ာက္လံုး တံခါးေပါက္ကို တပ္ဆင္ၿပီးျဖစ္ေစ မတက္ရေသးတဲ့အခ်ိန္ျဖစ္ေစ လံုး၀ ပိတ္ထားရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တံခါးမပိတ္ထားမိလို႔ lift ထဲျပဳတ္က်ၿပီးေသတာေတြ ရွိတက္သလို မေသဘဲ ေမ့ေနရင္ေတာင္ ေတာ္ရံုလူသိဖို့ မလြယ္တာမို့ ေသြးထြက္လြန္ၿပီး ေသတာမ်ိဳးေတြ ပုတ္နံ႔ထြက္လာမွ သိတာမ်ိဳးေတြ ရွိတက္လို့ပါ။ အဲဒါေၾကာင့္ safety နဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး သတိထားရပါတယ္။

lift installer ဓာတ္ေလွခါးတပ္ဆင္သူေတြက အားလံုးၿပီးတဲ့အခါ ဓာတ္ေလွခါးရဲ႕ ခံႏုိင္၀န္ကို load test စစ္ေဆးပါတယ္။ အားလံုးၿပီးလို့ သံုးဖို့အဆင္သင့္ျဖစ္ၿပီဆိုရင္ client ဘက္ကို လႊဲသလို အလုပ္ပိုင္းမွာလည္း သူတို့ရဲ႕ construction team က service team ကို လႊဲေပးၿပီး က်န္တဲ့အပိုင္းေတြကို service team ကဆက္လုပ္ပါတယ္။ service team က ေနာက္ပိုင္းပ်က္တာတို့ လူအထဲမွာ ပိတ္မိေနလို့ ကယ္ဆယ္တာတို့ကို သူတို့က လုပ္ပါတယ္။ သူတို့အခ်ိန္မွီမေရာက္ရင္ မီးသတ္ကိုေခၚလည္း ရပါတယ္။